Cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đã gây ra nhiều thay đổi toàn cầu, với chuyển đổi số là điểm nổi bật trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, chính trị và xã hội. Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của sự phát triển mới và chú trọng vào chuyển đổi số với sự hỗ trợ từ Đảng và Nhà nước. Mục tiêu chuyển đổi số trong báo chí là xây dựng cơ quan báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; phục vụ công tác thông tin tuyên truyền; định hướng dư luận xã hội; bảo vệ chủ quyền thông tin; cải thiện trải nghiệm độc giả và tạo nguồn thu mới cho ngành nội dung số.
Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, báo chí Việt Nam đang dần thích ứng với công nghệ, kết hợp nhiều loại hình để mở rộng phạm vi hoạt động cả trong nước và quốc tế, nhằm đáp ứng tốt nhu cầu thông tin hiện tại. Báo chí cách mạng Việt Nam đang đối mặt với khó khăn mới và thách thức từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và quá trình chuyển đổi số toàn cầu.
Để xử lý những tác động này, Chính phủ đã ban hành Quyết định 348/QĐ-TTg ngày 6 tháng 5 năm 2023 về Chiến lược “Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. Chiến lược nhằm chuyển đổi số báo chí thành các cơ quan hiện đại, có nhiệm vụ tuyên truyền và nâng cao hiệu quả trải nghiệm độc giả. Việc này không chỉ là thay đổi phương thức làm việc mà còn tạo ra mô hình tổ chức sáng tạo cho báo chí, đồng thời thay đổi nhận thức của lãnh đạo và phóng viên.
Hoạt động phát triển báo chí theo mô hình hội tụ sẽ giúp thực hiện các nhiệm vụ thông tin trong bối cảnh mới. Tòa soạn số dựa trên công nghệ và nội dung sẽ tối ưu hóa hạ tầng kỹ thuật phục vụ công chúng. Sự hội tụ này giúp báo chí xây dựng nền tảng công nghệ hiện đại, đáp ứng nhanh chóng nhu cầu thông tin của độc giả.
Cần phát triển sản phẩm báo chí đa dạng qua viết, nghe, nhìn và trực tuyến, với nhiều hình thức như nội dung, hình ảnh và video. Đồng thời, nên hình thành báo chí số bằng các công cụ số và hợp tác phân phối trên nhiều nền tảng khác nhau, kể cả phi báo chí. Hơn nữa, công nghệ dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo sẽ được áp dụng trong quá trình sáng tạo tác phẩm báo chí.
Hiện tại, các biện pháp kỹ thuật và công nghệ tập trung vào nền tảng hỗ trợ báo chí tối ưu hóa tài nguyên cho công chúng. Internet phát triển nhanh chóng ảnh hưởng mạnh đến báo chí, dẫn đến nhiều nghiên cứu về xu hướng đa nền tảng phù hợp với hành vi độc giả.
Ban đầu, ưu tiên là website (web-first), sau đó là nội dung số (digital-first) cho riêng từng tòa soạn. Gần đây, thiết bị di động (mobile-first) và truyền thông trên mạng xã hội (social-first) đã trở thành hàng đầu trong việc sản xuất nội dung báo chí phù hợp với thích ứng xã hội. Trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn giúp báo chí tiếp cận công chúng nhanh và hiệu quả nhất.
Nội dung số phát triển cùng với ứng dụng công nghệ để cải thiện sản phẩm, quy trình tổ chức và trải nghiệm của công chúng. Điều này giúp công chúng tiếp cận thông tin trực tuyến mọi lúc, mọi nơi. Ngành công nghiệp nội dung số đang đóng vai trò quan trọng trong xây dựng xã hội thông tin, mang lại giá trị trí tuệ cao và cho phép sáng tạo trên nhiều nền tảng khác nhau, tăng cường tương tác và phân phối nội dung chính xác theo nhu cầu.
Tòa soạn số hỗ trợ báo chí cá nhân hóa sản phẩm. Công chúng dễ dàng tiếp cận thông tin qua Internet, làm giảm ranh giới trong môi trường truyền thông. Ranh giới quốc gia mờ nhạt trên không gian mạng, giúp thông tin lưu thông liên tục. Nhu cầu cá nhân hóa thông tin của công chúng đang gia tăng, từ giao diện đến cách tiếp cận. Tòa soạn số cũng phát triển kinh tế báo chí nhưng vẫn giữ tính tự chủ và tuân thủ luật pháp, đảm bảo trách nhiệm chính trị.
Tòa soạn số góp phần hình thành nền tảng báo chí số quốc gia, xây dựng cơ sở hạ tầng cho các tòa soạn hợp tác trên mạng. Điều này tạo ra hệ sinh thái số cho báo chí Việt Nam và kết nối các cơ quan chia sẻ dữ liệu hiệu quả.
Phát triển sản phẩm báo chí số và chuyển đổi sản xuất nhằm nâng cao trải nghiệm độc giả là rất cần thiết. Chuyển đổi số dẫn đến sự hội tụ công nghệ để phục vụ tốt hơn, định hướng phát triển nền tảng báo chí mới. Báo chí Việt Nam đang tiến đến một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên số.
Nghề Báo Blog
