Hằng năm, Nieman Lab tiến hành phỏng vấn một số chuyên gia trong lĩnh vực báo chí, dự báo điều gì sẽ xảy ra trong năm mới. Dưới đây là quan điểm của Valérie Bélair-Gagnon là giáo sư tại Trường Báo chí và Truyền thông đại chúng Hubbard thuộc Đại học Minnesota.
Trong những năm gần đây, báo chí đã trải qua nhiều thay đổi lớn. Một trong những xu hướng quan trọng là sự chuyển dịch từ việc tập trung vào tính xác thực sang đề cao tính nhân văn của nhà báo. Điều này phản ánh nhu cầu ngày càng cao của khán giả đối với một nền báo chí không chỉ chính xác mà còn mang tính con người hơn.
Tính xác thực và những hạn chế của nó
Từ lâu, các học giả và nhà nghiên cứu đã tranh luận về tính xác thực trong báo chí. Nhiều người cho rằng việc theo đuổi tính xác thực có thể trở thành một cái bẫy khi nó khiến nhà báo quá tập trung vào thể hiện bản thân, thay vì truyền tải thông tin một cách khách quan và ý nghĩa. Một số ý kiến còn cho rằng tính xác thực không phải lúc nào cũng có thể định nghĩa rõ ràng, và nó có thể bị lợi dụng để thu hút khán giả hoặc làm công cụ cạnh tranh với nội dung do trí tuệ nhân tạo tạo ra.
Trên mạng xã hội, khán giả ngày càng cảnh giác với những nội dung được cho là “chân thực” nhưng thực chất chỉ là một màn trình diễn nhằm thu hút sự chú ý. Điều này cũng xảy ra trong báo chí, khi một số nhà báo cố gắng thể hiện sự chân thực theo cách có thể bị xem là thiếu tự nhiên hoặc giả tạo. Khi khán giả mất niềm tin vào tính xác thực, họ có xu hướng xa lánh những nội dung báo chí mang tính trình diễn hơn là thực sự phản ánh bản chất con người.
Sự chuyển dịch sang tính nhân văn
Khi bước vào năm 2025, báo chí đang dần rời xa những tranh cãi về tính xác thực để hướng tới một giá trị quan trọng hơn: tính nhân văn. Thay vì chỉ tập trung vào các con số và dữ liệu, các nhà báo đang cố gắng mang đến những câu chuyện phản ánh động cơ, cảm xúc và trải nghiệm thực sự của con người. Đây không chỉ là một sự thay đổi về phong cách viết mà còn là một cách tiếp cận mới giúp báo chí kết nối sâu sắc hơn với khán giả.
Tính nhân văn không phải là một khái niệm cố định mà là một giá trị linh hoạt, giúp báo chí đáp ứng nhu cầu của công chúng về sự kết nối và thấu hiểu. Khi nhà báo thể hiện khía cạnh con người của mình, họ không chỉ tạo ra nội dung gần gũi hơn mà còn giúp độc giả nhận ra rằng phía sau những bài viết là những con người thực sự, đang cố gắng cung cấp thông tin một cách có trách nhiệm.
Thách thức trong môi trường số hóa
Báo chí kỹ thuật số mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đi kèm với không ít thách thức. Nhà báo ngày nay không chỉ đối mặt với áp lực phải đưa tin nhanh chóng, chính xác mà còn phải bảo vệ bản thân trước những mối đe dọa trên mạng. Việc thể hiện quá nhiều tính xác thực cá nhân có thể khiến họ trở thành mục tiêu của quấy rối, đe dọa bạo lực, thậm chí ảnh hưởng đến an toàn cá nhân.
Do đó, nhiều nhà báo đã phải điều chỉnh cách họ thể hiện bản thân trên mạng xã hội. Một số người chọn cách giảm sự xuất hiện trực tuyến để tránh bị tấn công, trong khi những người khác thay đổi phong cách viết hoặc nội dung để phù hợp hơn với đối tượng khán giả của họ. Điều này cho thấy, trong bối cảnh kỹ thuật số, việc nhấn mạnh quá mức vào tính xác thực có thể không phải là một chiến lược bền vững.
Tính nhân văn như một giá trị cốt lõi
Thay vì tiếp tục chạy theo tính xác thực, báo chí hiện đại đang hướng tới một mô hình coi trọng tính nhân văn. Điều này có nghĩa là các nhà báo được nhìn nhận như những con người có cảm xúc, quan điểm và trải nghiệm sống phong phú. Họ không chỉ đưa tin mà còn đóng vai trò như những người kết nối, giúp khán giả hiểu sâu hơn về thế giới xung quanh.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc áp dụng tính nhân văn trong báo chí có thể mang lại lợi ích lớn. Các tổ chức truyền thông có thể hỗ trợ nhà báo bằng cách cung cấp các chương trình đào tạo, nâng cao nhận thức, cũng như xây dựng một môi trường làm việc an toàn và bền vững. Những biện pháp này không chỉ giúp nhà báo cảm thấy được bảo vệ mà còn tạo ra một nền báo chí chất lượng hơn, nơi các câu chuyện không chỉ đúng sự thật mà còn phản ánh được giá trị con người.
Tuy nhiên, việc thực hiện tính nhân văn trong báo chí không hề dễ dàng. Ngành công nghiệp truyền thông hiện nay vẫn đang chịu ảnh hưởng lớn từ các yếu tố như tốc độ, chủ nghĩa giật gân, và nhu cầu thu hút sự chú ý của khán giả. Để thay đổi điều này, cần có sự hợp tác giữa các nhà báo, tổ chức truyền thông và cả khán giả.
Báo chí nhân văn và tương lai
Mặc dù còn nhiều thách thức, báo chí đã bắt đầu áp dụng nhiều nguyên tắc của tính nhân văn. Khi nhìn lại năm 2024 và hướng tới năm 2025, chúng ta có thể thấy rằng tính nhân văn không chỉ là một xu hướng mà còn là một giá trị quan trọng giúp báo chí tiếp tục phát triển.
Lãnh đạo trong ngành tin tức cần nhận ra rằng, để duy trì lòng tin của công chúng, báo chí không thể chỉ dựa vào việc đưa tin nhanh chóng hay thể hiện tính xác thực một cách hời hợt. Thay vào đó, cần có một nền báo chí biết lắng nghe, phản ánh đúng bản chất của con người và giúp xã hội hiểu sâu sắc hơn về chính mình.
Trong tương lai, báo chí sẽ không chỉ là một công cụ truyền tải thông tin, mà còn là cầu nối giúp con người hiểu nhau hơn. Và để làm được điều đó, tính nhân văn sẽ là chìa khóa quan trọng nhất.
Để lại một bình luận