Trong kỷ nguyên số, báo chí Việt Nam đang đứng trước những thách thức vô cùng to lớn. Hệ thống báo chí của ta dù rất đồ sộ với gần 1000 cơ quan báo, tạp chí; gần 300 kênh phát thanh, truyền hình và gần 41.000 nhân sự, nhưng vẫn phải đối mặt với áp lực đổi mới không ngừng. Nếu không vượt qua chính mình, báo chí có thể tụt lại sau mạng xã hội – nơi tin tức xuất hiện nhanh, đa dạng và đôi khi… “lắm drama” hơn. Mấy hôm nay, làng báo đang xáo động trước thông tin về việc sắp xếp, tổ chức lại. Nhưng thôi, ở đây xin không bàn đến chuyện đó. Cái gì hợp lý nó ắt sẽ tồn tại. Bài viết này chỉ nói về một thứ “tất lẽ dĩ ngẫu” đó là đã đến lúc người làm báo cần một cuộc “lột xác”, trước khi bị xu thế thời đại công nghệ nhấn chìm.
Hiện tại nhiều thách thức
Báo chí Việt Nam luôn đóng vai trò tiên phong trong tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng, cổ vũ những giá trị tích cực, đấu tranh chống tiêu cực, bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng “trải hoa hồng”. Một số cơ quan báo chí sa đà khai thác mặt trái xã hội, thiếu nhân văn, thiếu giáo dục; thậm chí một bộ phận nhà báo còn lợi dụng danh nghĩa để trục lợi, vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Trong khi đó, công nghệ thông tin và toàn cầu hóa khiến báo chí chính thống phải cạnh tranh khốc liệt với mạng xã hội – nơi ai cũng có thể làm “phóng viên hiện trường” bằng chiếc smartphone.
Thách thức từ công nghệ và công chúng
Ngày nay, báo chí không còn là “người giữ cửa thông tin” như trước. Công chúng giờ đây thông minh, khó tính hơn, đòi hỏi tin tức phải nhanh, chính xác và hấp dẫn. Mô hình tòa soạn hội tụ, báo chí đa phương tiện trở thành chuẩn mực mới. Nhà báo không chỉ cần “mắt sáng, lòng trong, bút sắc” mà còn phải rành công nghệ, giỏi ngoại ngữ và linh hoạt như… “dao Thụy Sĩ”. Một số tòa soạn đã làm tốt việc chuyển mình, nhưng không ít nơi còn chậm chạp, lúng túng.
Đổi mới hay… bị lãng quên?
Sự phát triển của công nghệ 4.0 khiến báo chí không chỉ cần nhanh mà còn phải “trí tuệ”. Phóng sự điều tra, tin độc quyền vẫn quan trọng, nhưng báo chí hiện đại còn đòi hỏi khả năng phân tích, bình luận, dự báo và định hướng dư luận. Công chúng sẽ chỉ trả tiền cho nội dung thực sự chất lượng và hữu ích, giống như cách The New York Times đã làm với mô hình thuê bao báo online mang lại doanh thu bền vững.
Để tồn tại, báo chí Việt Nam cần thay đổi. Không chỉ tập trung vào những vấn đề “to tát” như quốc gia, quốc tế, mà còn phải gần gũi hơn với dân sinh: giá điện, xăng dầu, an toàn thực phẩm, giao thông, cháy nổ… Làm sao để mỗi bài báo không chỉ là thông tin khô khan mà còn là câu chuyện cuốn hút, có ích cho cuộc sống hàng ngày.
Tái sinh từ chính mình
Đứng trước cơn sóng thần của công nghệ và thay đổi, báo chí không chỉ cần sống mà còn phải “sống khỏe”. Các nguồn thu từ quảng cáo, sự kiện, thương mại điện tử, sản xuất nội dung số… là con đường tất yếu. Tuy nhiên, điều đó chỉ thành hiện thực khi các tòa soạn đủ năng động và sáng tạo. Đội ngũ nhà báo cũng cần không ngừng học hỏi, làm chủ công nghệ, tích lũy tri thức và hoàn thiện kỹ năng đa dạng.
Có nhà báo đã cho rằng, đứng trước những thách thức chưa từng có cũng chính là cơ hội để báo chí tái sinh. Và hành trình tái sinh ấy, không ai khác, bắt đầu từ mỗi nhà báo với ngòi bút, trí óc và cả… tinh thần học công nghệ cao ngút!
Để lại một bình luận