Kinh tế báo chí cung cấp nguồn lực phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động báo chí. Có thể thấy, báo chí ở cả dạng in hay điện tử vẫn phụ thuộc nhiều vào quảng cáo. Trước đây, doanh thu quảng cáo chiếm hơn 60%, nay giảm mạnh, đặc biệt là ở báo in. Nguồn thu từ báo điện tử dù có tăng nhưng vẫn cần thời gian để ổn định.
Nếu chỉ dựa vào quảng cáo, báo chí sẽ tiếp tục gặp khó khăn khi doanh nghiệp chuyển sang quảng cáo trên mạng xã hội như Facebook và Google. Một chuyên gia cho biết doanh nghiệp chi tới 80% ngân sách quảng cáo trên các nền tảng này, còn rất ít cho báo chí.
Thêm vào đó, việc các trang tin và mạng xã hội lấy nội dung từ báo chí làm giảm doanh thu của các cơ quan báo khiến những khó khăn trong tài chính báo chí trở nên nghiêm trọng hơn, đặt ra câu hỏi về sự bền vững của các nguồn thu cho tòa soạn.
Các cơ quan báo chí đã chủ động thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, nhưng gặp khó khăn về kinh phí, nhất là những cơ quan tự đảm bảo chi phí hoặc phụ thuộc vào nguồn thu dịch vụ. Sự hỗ trợ từ cơ quan chủ quản cho các cơ quan báo chí chưa đồng đều và còn nhiều hạn chế. Trong bối cảnh chuyển đổi số hiện tại, báo chí phải đối mặt với nhiều thách thức:
(1) Cạnh tranh với thông tin khổng lồ trên mạng.
(2) Hấp dẫn độc giả với sự thay đổi hành vi do công nghệ mới.
(3) Định hướng dư luận xã hội giữa lúc thiếu nguồn lực.
Gần đây, việc khai thác cơ chế đặt hàng từ Nhà nước đang được xem là cách hiệu quả để tăng doanh thu và thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước. Nhà nước luôn hỗ trợ các cơ quan báo chí, ví dụ, năm 2020 Bộ Thông tin và Truyền thông đã hỗ trợ 4 tỷ đồng cho tuyên truyền phòng chống Covid-19 và 8 tỷ đồng cho các vấn đề khác. Năm 2021, Bộ cũng đặt hàng gần 45 tỷ đồng cho việc tuyên truyền phòng chống Covid-19 và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Ngoài ra, còn huy động xã hội hóa và phát tặng hơn 4,7 triệu tờ báo cho người dân trong thời gian giãn cách.
Ngày 31/3/2021, Thủ tướng ban hành Chỉ thị số 09/CT-TTg yêu cầu nâng cao hiệu quả thông tin tuyên truyền cho giai đoạn 2021 – 2025, yêu cầu các cơ quan báo chí tăng 20% sản lượng thông tin so với năm 2020.
Mặt khác, việc thu phí nội dung trên báo điện tử đang trở thành xu hướng toàn cầu. Theo báo cáo FIPP, số lượng thuê bao báo điện tử tăng gấp đôi từ 2018 đến 2019. 50% lãnh đạo các cơ quan báo chí tại 32 quốc gia kỳ vọng thu phí sẽ trở thành nguồn thu chính. Việc này đáng quan tâm nếu được hỗ trợ tốt từ nhà cung cấp giải pháp công nghệ, đặc biệt trong thanh toán.
Tại Việt Nam, hiện có 5 cơ quan đang thu phí: VietnamPlus, VietnamNet, Ngày Nay, Người Lao động và Tuổi trẻ. Tuy nhiên, các cơ quan này chỉ thử nghiệm ở một vài chuyên mục và cần thêm thời gian để phổ biến mô hình thu phí.
Trong khi đó, chuyển đổi số báo chí, áp dụng công nghệ để cải thiện quản lý, sản xuất và phân phối nội dung, tạo kết nối tốt hơn với độc giả và thúc đẩy vai trò thông tin xã hội đang được coi là xu hướng bắt buộc. Chuyển đổi này còn liên quan đến phát triển kinh tế số, đa dạng hóa nguồn thu. Báo cáo từ WAN-IFRA nhấn mạnh chuyển đổi số là mục tiêu cần thiết nhưng cũng là một quá trình dài hạn nhằm gia tăng lợi nhuận và sáng tạo nội dung mới.
Các tòa soạn cần nâng cao chất lượng nội dung và tối ưu chi phí, đồng thời phải hiểu thị hiếu độc giả để cá nhân hóa thông tin. Việc ứng dụng công nghệ trong quản lý quảng cáo cũng rất quan trọng. Chuyển đổi số thành công cần có công nghệ, giải pháp cùng sự hợp tác từ cơ quan quản lý và mạng viễn thông, đặc biệt là sự liên kết giữa các cơ quan báo chí. Việt Nam đã có một số đơn vị báo chí như VietnamPlus, VOV, VTV và VnExpress thực hiện chuyển đổi số thành công thành cơ quan báo chí đa phương tiện.
Điển hình như Báo điện tử VietnamPlus tiên phong áp dụng công nghệ hiện đại nhằm cải thiện chất lượng sản phẩm báo chí với các hình thức sáng tạo như video 360 độ và công nghệ trí tuệ nhân tạo. Trang thông tin này cũng phát triển mạnh mẽ trên mạng xã hội, đạt nhiều thành tích nổi bật. VietnamPlus bắt đầu phát triển Podcast từ đầu 2020 với các thể loại đa dạng, trong khi Báo Nhân Dân cung cấp bản tin hàng ngày trên nền tảng này từ cuối năm 2021.
Ngày 24/5/2022, Đài Truyền hình Việt Nam giới thiệu Hệ sinh thái thông tin VTVMoney với 7 chương trình trực tuyến trên nhiều nền tảng khác nhau, tập trung vào Bản tin Tài chính kinh doanh. Việc xây dựng hệ sinh thái số báo chí này hướng tới việc cải tiến nội dung.
Chuyển đổi số sẽ giúp báo chí Việt Nam thay đổi mô hình hoạt động, sử dụng công nghệ để tìm ra mô hình kinh doanh mới, tạo ra giá trị, doanh thu và cơ hội mới. Việc chuyển đổi số thành công sẽ thu hút nhiều độc giả hơn, từ đó gia tăng doanh thu cho báo chí.
Nghề Báo Blog
Để lại một bình luận